ارزشیابی اجرای آزمایشی طرح تأسیس مجتمع‌های آموزشی - تربیتی در ایران

برای ارزشیابی طرح مجتمع‌های آموزشی، اطلاعات لازم از منابع متعدد و با استفاده از ابزارهای مختلف (مطالعه اسناد، مصاحبه و پرسشنامه) جمع آوری شد. در سطح کشور، حجم نمونه آماری 3674 نفر بود ک از میان گروه‌های مختلف انتخاب شدند: و با 64 نفر کارشناس، 56 نفر رئیس مجتمع آموزشی، 42 نفر نماینده انجمن اولیاء و مربیان در هیأت امناء، 50 نفر نماینده معلمان در هیأت امناء، 52 نفر مدیران مدارس در هیأت امناء، 40 نفر نماینده آموزش و پرورش در هیأت امناء مصاحبه شد. همچنین، تعداد 220 مدیر مدرسه، 1000 معلم، 1050 ولی دانش‌آموز و1100 دانش‌آموز، به پرسشنامه‌های ویژه پاسخ دادند. یافته‌های مطالعه حاضر نشان داد که بیشتر افراد نمونه آماری دستورالعمل اجرای طرح را مناسب ارزیابی کرده‌اند، ولی تأسیس مجتمع‌های آموزشی را مستلزم تأمین شرایط ویژه‌ای دانسته‌اند که از این شرایط غفلت شده است. بسیاری از مصاحبه شونده‌ها درباره افزایش اختیار مدیران مدارس ابراز تردید کرده یا به کاهش اختیار مدیران مدارس در اثر تأسیس مجتمع اشاره کرده‌اند. بیش از 70 درصد اعضاء هیئت‌های امناء، مدیران مدارس، معلمان، دانش‌آموزان و اولیاء ‌آنها درباره جنبه‌های مختلف طرح و وظایف اختصاصی خود ابهام دارند. بنابراین، اطلاع‌رسانی و نظارت از طرف حوزه ستادی و سازمان آموزش و پرورش استان بسیار ضعیف ارزیابی می‌شود. مدارس عضو مجتمع‌های فعال در برخی زمینه‌ها (برگزاری جلسه‌های آموزش خانواده، اردوهای دانش‌آموزی، مسابقه‌های علمی و استفاده مشترک از امکانات آموزشی) همکاری کرده‌اند، ولی وسعت و کیفیت فعالیت‌ها در حد مطلوب نبود و تأثیر اختصاصی طرح مورد نظر بر فعالیت‌ها و عملکرد مدارس عضو ناچیز ارزیابی می‌شود. بیش از 70 درصد عوامل اصلی مجتمع‌ها، اعتقاد دارند که در اثر تأسیس مجتمع‌های آموزشی در برنامه مدارس عضو تغییرات محسوسی به وجود نیامده است. مجموعه شواهد فراهم شده نشان می‌دهد که در زمینه مدیریت منابع مالی و نیروی انسانی و فضا و تجهیزات آموزشی اقدام مهمی انجام نشده است. مؤفقیت آمیز نبودن طرح را می‌توان به چند عامل اساسی نسبت داد که یکی از آنها واکنش گروه‌های ذی‌نفع نسبت به طرح است. بی‌تفاوتی یا ضعف احساس تعهد عوامل انسانی نسبت به طرح کاملاً مشهود بوده و کمبود انگیزه در همه سطوح اداری به چشم می‌خورد. به همین دلیل، طرح به صورت خیلی ناقص اجرا شده است. در واقع، شرایط مطلوب برای اجرای طرح مجتمع‌های آموزشی در ایران فراهم نبوده است.